گفتار درمانی
یکی از ضروری ترین نیازهای زندگی روزمره انسان، «ارتباط» داشتن با دیگران و انتقال خواسته ها، علایق و مشکلات خود به آنها است. هر چند نوشته ها، اشارات، نشانه ها، حالات چهره و … همگی راه های مختلف انتقال اندیشه ها و خواسته های فرد می باشند، ولی گفتار (زبان)، اصلی ترین وسیله ارتباطی انسان است.
در گذشته به دلیل سطح آگاهی پایین خانواده ها، اغلب کودکان با مشکل گفتاری، بدون درمان می ماندند و در دوران نوجوانی و بزرگ سالی، مشکلاتی در زندگی اجتماعی خود پیدا می کردند. گوشه گیری، از جمع گریزان بودن و تمسخر اطرافیان و همسالان موجب می شد آنان از پیشرفت های تحصیلی و اجتماعی به دور باشند.
امروزه متخصصان «گفتاردرمانی» توانسته اند این مشکل را به راحتی حل نموده و دغدغه و نگرانی را از خانواده ها دور سازند. باید توجه داشت که در اختلالات گفتاری، مراجعه به هنگام به درمانگر باعث درمان سریع تر، بهتر و متعاقب آن صرف وقت، نگرانی و هزینه کمتر می شود.
در اینجا برخی از مشکلاتی که توسط گفتار درمان قابل بررسی می باشد ذکر شده است:
۱- تأخیر رشد گفتار و زبان
طی نمودن مراحل رشد در سنین خاصی انجام می شود، هرگاه کودکی در سن به خصوصی به مراحل رشد مربوطه نرسد، به آن تاخیر در رشد گفته می شود. مراحل مختلف رشد گفتار و زبان ممکن است به دلایل وراثت، تغذیه، محیط و … با تاخیر مواجه گردد.
۲- زبان پریشی
هر گاه زبان در اثر ضایعه مغزی دستخوش آسیب گردد، این مشکل گفتاری، زبان پریشی نامیده می شود. زبان پریشی ممکن است درکی، بیانی و یا مختلط باشد. در نوع درکی یا حسی، بیمار با وجود آنکه گفته های دیگران را می شنود، قادر به فهم محتوای گفتار آنان نیست. گفتارش روان، اما پر از خطاهای زبانی و خالی از محتواست. در این نوع زبان پریشی مراکز زبان در مغز آسیب دیده اند.
۳- اختلال در روانیِ گفتار
هرگونه اختلالی که باعث شود گفتار، حالت روان و شفاف خود را از دست بدهد، کودک دچار اختلال در روانیِ گفتار شده است که شامل موارد زیر می گردد:
الف)- ناروانی طبیعی گفتار:
اختلالات روانی گفتار در سنین خرد سالی (5/2 تا 5 سالگی)، البته تا زمانی که کودک از مشکل گفتاری خود آگاه نباشد. گفتار درمانی این کودکان از طریق ارائه مشاورات لازم به خانواده و یا درمان غیر مستقیم برای کاهش علائم جهت پیشگیری از شدت یافتن آن می باشد.
ب)- لکنت:
شامل هرگونه گیر، مکث، قفل، کشیده گویی و تکرار در گفتار می باشد. درمان این بیماران شامل آموزش نحوه صحیح تنفس و تنظیم آن با گفتار با استفاده از تکنیک های خاص جهت شفاف و روان صحبت کردن و نیز ریلکسیشن می باشد.
پ)- تندگویی:
سرعت گفتاری افراد مبتلا، بیش از حد طبیعی است و گفتار نامفهومی دارند.
۴- کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی و اختلالات ژنتیکی
معمولا کودکان این گروه در زمینه های افزایش شناخت، برقراری ارتباط موثر، بهبود ارتباط چشمی، افزایش توجه و تمرکز، قطع آبریزش دهانی و تقویت عضلات دخیل در گفتار از گفتار درمان بهره می گیرند.
۵- کودکان مبتلا به شکاف کام و لب
گاهی در دوران جنینی، شکاف هایی در لب یا سقف دهان بوجود می آید. این کودکان در اکثر موارد مشکلات تولید حروف و صوت دارند و در بلعیدن یا نوشیدن مشکل دارند.
۶- اختلال های تولید (بد تلفظ کردن صداها)
هرگونه اشکال در تولید و تلفظ حروف و صداها می باشد. کودکان مبتلا به اختلالات تولیدی، گفتاری غیر قابل فهم دارند. آسیب های شنوایی، شکاف کام و مشکلات دندان، عوامل محیطی و تاخیر در رشد طبیعی گفتار و زبان از عوامل موثر در بروز اختلالات تلفظی هستند.
انواع اختلالات یادگیری
۱- اختلال در خواندن یا نارساخوانی
کودک مبتلا به این مشکل در آگاهی واجی (تشخیص درست صداها)، حافظه کوتاه مدت شنیداری و دیداری، ادراک کلامی و نامگذاری سریع مشکل دارد. قبل از دبستان نیز تا حدودی می توان اختلال این کودکان را پیش بینی کرد.
آنها معمولا اختلال تلفظی دارند، در تمیز صداها مشکل دارند، از دستور زبان ساده تری نسبت به همسالان خود استفاده می کنند. در انجام مهارت های ظریف دست، ناهماهنگی هایی دارند و حافظه کلامی آنها ضعیف است.
۲- اختلال در نوشتن
کودک مبتلا به این مشکل حالت نوشتن آیینه وار (برعکس نوشتن کلمه) وارونه نویسی، درشت نوشتن یا کج نوشتن بیش از حد دارد.
۳- اختلال در ریاضی
کودک مبتلا به این مشکل در فهم مفاهیم اولیه برای آموزش ریاضی مشکل دارد و نمی تواند ریاضی را یادبگیرد. کودک مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است تنها در یکی از سه دسته بالا جا داشته باشد و یا در هر سه جنبه مشکل داشته باشد.
4- اختلالات صوت
گروهی از مراجعین به گفتار درمانی افرادی هستند که صدایشان به دلایل مختلفی دستخوش آسیب شده است. گروهی به دلیل استفاده نادرست و فشار آوردن برتارهای صوتی، تارهای صوتی شان ضخیم می شود و یا زگیل هایی روی آن تشکیل می گردد، در نتیجه صدایشان دچار گرفتگی می شود. همچنین افرادی که صدایشان زیر (نازک) است. مثال: مردانی که صدای زنانه دارند جزء مراجعین گفتار درمانی هستند که معمولا در کوتاه مدت بهبود می یابند.
5- کم شنوایی و کاشت حلزون
کودکان کم شنوا در تمام جنبه های گفتار و زبان از قبیل تلفظ واژگان، جمله بندی و گرامر دچار مشکل هستند. درمان اختلالات گفتاری و زبانی این کودکان پس از طی مراحل تربیت شنیداری توسط شنوایی شناس به عهده گفتاردرمان است.
